Notatki

• {#1} Kalinowscy byli kiedyś Łysymi, przezwiska ewoluowały niedziedzicznie, czego dowodzi „Rodowód metrykalny rodziny Kalinowskich ze Strojca koło Praszki”. Niewątpliwy najdawniejszy niekwestionowany przodek, Tomasz Kalinowski, brał ślub w 1782 r. jako Owczarek Łysy (pierwszy wyraz mógł być zarówno zawodem, jak i przezwiskiem), spośród znanych mi jego dzieci, do chrztu pierwsze w 1784 r. oddawał jako Owczarek Łysy, czworo kolejnych jako Łysy (z tego ostatnie pod tym przezwiskiem w 1792 r.), a dopiero od 1794 r. wszystkie następne jako Kalinowski (jednakże stanu chłopskiego), dwie córki oddawał za mąż w 1808 i 1809 r. jako Kalinowski alias Łysy, umarł jako Kalinowski. Dwukrotnie był Kamosiem-Kamoskim-Karnowskim.
  Wcześniej stawiałem (odrzucane przeze mnie obecnie) hipotezy, jakoby mogło coś to mieć wspólnego z:
  • obowiązującym od 01.06.1794 Landrechtem pruskim (bowiem w latach 1793-1806 Praszka była pod panowaniem pruskim, por. dziedziczenie nazwisk po zagrodzie, K. Raniowski wykład pt. „Rekonstrukcja wiejskich siedlisk, także jako metoda poszukiwań genealogicznych”, 4. Ogólnopolska Konferencja Genealogiczna Brzeg 10.09.2017);
  • etymologią:
    • „Łysy” od nieposiadania majątku ziemskiego przez dawną szlachtę (por. gołota),
    • nazwy miejscowości Łyskornia,
    • przymiotnika języka niemieckiego ‘kahl’ (łysy, goły).
  Rodzina Kalinowskich do współczesności dotarła jako osiadła w Strojcu, dawniej: Stradźcu (S) na terenie dawnej parafii w Praszce, jednakże wcześniej Łysi występowali częściej w sąsiadujących miejscowościach: Długie (D), Gana (G) i Kowale (K) zapisywani jako: Łysy, Łysiak, Łysicki, Łysikowski (syn/córka Łysego?), por. jeszcze niepowiązani ze sobą: Jan Łysik (S), Grzegorz Łysy (K), Tomasz Łysiak (K), Anna Łysicka (K), Jakub Łyskowski (S); Antoni Łysy (D→K), Jakub Łysy, Piotr Łysiak, Maciej Łysiak (wszyscy D.), Rozalia Fudelajak z domu Łysa (K&D), Walenty Łysy (śmierć D., pogrzeb K.); Marianna Pawlak z domu Owczarek (G); Marianna Kalinowska.
  Tomasz „Łysy” Kalinowski wymieniany był jako zamieszkały tylko jedną miejscowość (S), za wyjątkiem jedynego znanego mi przypadku urodzin syna Jana w 1799 r. (K).
  Tomasz, Katarzyna Łysa (śmierć 1782 K.) i Marianna Krupa z domu Łysa (ślub 1781 K.) — prawdopodobnie byli dziećmi Jakuba (ślub 1739 K. jako Łysiak, śmierć 1782 G. jako Łysy, pogrzeb K.).
  Pokazane informacje stanowią niezweryfikowaną hipotezę, bowiem dotąd nie znaleziono decydujących argumentów za ani przeciwko takiej wersji. Do czasu ewentualnego sprostowania lub potwierdzenia, pokazane informacje należy traktować jako hipotetyczne.
• {#2} Przemienność (zamienność, zmienność) nazwisk (przydomków, przezwisk) utrudnia poszukiwania genealogiczne, gdy docierając do kolejnych pokoleń przodków, okazuje się, że nazwisko nie było zawsze takie same, a zmiany nie polegały tylko na różnej pisowni, lecz również całkowicie różnych nazwiskach. Dawniej nie było dowodów osobistych, metryki spisywano danymi uzyskanymi ze słuchu. Nazwisko nierzadko przechodziło nie tylko po ojcu, ale również po kolejnych osobach zamieszkujących to samo miejsce (chałupę). Te same osoby i rodziny w ten sposób czasami nazywano naprzemiennie różnymi nazwiskami, czasami w jednym akcie podawano oba, rozdzielając je charakterystycznymi wyrazami:
  • alias (inaczej, znany jako),
  • vel (albo, czyli),
  • seu (lub)
  • vulgo (potocznie zwany, powszechnie znany),
  • vero (prawdziwie znany),

Źródła

• {#1} Akt chrztu Barbary Łysej █ (MR08431). Metrica generalis parochiæ Prascensis 1774-1789 (MR10907), parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Praszce; miejsce w źródle: 102/1789, strona 142; przechowuje: Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej im. ks. Walentego Patykiewicza, miejsce w repozytorium: KM 905, mikrofilm 109/4, digital 377-17
  
  102 Stradziec. Die 26 praesentis [ego] idem qui supra baptisavi infantem natam ex laboriosis Thoma Łysy et Petronilla Koscielnionka Conjug[um] legit[imorum] hujus parochia et incolis de villa Stradziec, cui impositum est nomen Barbara. PP [patrini] fuere LL [laboriosi] Martinus Owczarek et Ewa Maryniakowa, omnes de villa Stradziec et de parochia prascensi.

  ---

  102 Strojec. Dnia 26 bieżącego [miesiąca] [tj. listopada] [ja] ten sam powyżej [wymieniony] ochrzciłem dziecko urodzone z pracowitych Tomasza Łysego i Petroneli Kościelnej (Kościelnionki) prawowitych małżonków tej parafii i mieszkańców z wioski Strojec, któremu nadane jest imię Barbara. Rodzicami chrzestnymi byli pracowici Marcin Owczarek i Ewa Maryniak, oboje z wioski Strojec i parafii praszkowskiej.
  odpis: 08.06.2011 Wrocław, Centrum Historii Rodziny we Wrocławiu, mikrofilm FHL 2236034 rozdział 4 (KM Praszka 1774-1789)
• {#2} Akt małżeństwa Karola Skorniaka i Barbary Kalinowskiej █ (MR08236). Akta małżeństw stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Praszce 1808 (MR05284-002), parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Praszce; miejsce w źródle: 9/1808, strona 15; przechowuje: Archiwum Państwowe w Łodzi, miejsce w repozytorium: PL/39/1635/0/-/2 SzwA jedn. 25460596
  
  9 Roku tysiącznego osimsetnego osmego dnia dwudziestego trzeciego miesiąca listopada przed nami proboszczem praskim urzędnikiem stanu cywilnego gminy praskiey w departamencie kaliskim w województwie wjeluńskim stawił się Karol Skorniak młodzian lat dwadzieścia i cztery maiący podług złożoney przed nami metryki wyiętey z xiąg kościoła praskiego w asystencyi oyca swego Krzysztofa Skorniaka na gospodarstwie w Stroycu osiadłego przy którym dotąd zostawał i Brygidy z Janków matki, tudzież Barbara Kalinowska panna, która skończyła dziewiętnaście lat wjeku swego iako poświadcza metryka wyiąta z xiąg kościoła praskiego w asystencyi oyca swego Tomasza Kalinowskiego alias Łysy na gospodarstwie w Stroycu osiadłego i Petroneli z Kościelnych matki. Strony sawaiące żądaią, abyśmy do ułożonego między niemi obchodu małżeństwa przystąpili, którego zapowiedzi  uczynione były przed głownemi drzwiami … domu naszego gminnego a to iest pierwsza dnia szostego miesiąca listopada a druga dnia trzynastego tegoż miesiąca i roku o godzinie iedenastey przed południem. Gdy o żadnem tamowaniu rzeczonego małżeństwa uwiadomieni nie zostaliśmy a rodzice ninieyszym na obchód małżeństwa zezwalaią, przychylaiąc się przeto do żądania pomienionych stron, po przeczytaniu wszystkich wyżey wspomnianych papierów i działu szostego w tytule Kodeksu Napoleona o małżeństwie, zapytaliśmy się przyszłego małżonka i przyszłą małżonki czyli chcą połączyć się z sobą związkiem małżeństwa, a gdy każde z nich odrębnie odpowiedziało,iż taka iest ich wola, ogłaszamy w imieniu prawa, iż Karol Skorniak młodzian i Barbara Kalinowska panna są połączeni z sobą węzłem małżeństwa. Czego akt spisaliśmy w przytomności Karola Stykały stryia zaślubioney lat czterdzieści maiącego, Mateusza Musiała lat czterdzieści maiącego, Pawła Kucharza lat czterdzieści cztery maiącego, Balcera Pawlaka lat czterdzieści pięć maiącego, wszystkich włościan z wsi Stroyca. Akt niniejszy stawaiącym przeczytany i podpisany został przez nas, ile gdy inne w akcie wyrażone osoby pisać nieumieią. Xiądz Alexander Taczanowski sprawuiący obowiązki urzędnika stanu cywilnego.
  odpis: 18.05.2011 Wrocław, Centrum Historii Rodziny we Wrocławiu, mikrofilm FHL 715829 DGS 7999611 (ASC Praszka 1808-1813)

• wyszukiwarki internetowe — nie