Notatki

• {#1} Kazimierz Zapłotny zmarł w Piotrkowie (obecnie: ~ Trybunalskim). Miejscowość i dzienną datę zgonu wskazuje akt ponownego ślubu pozostałej po nim wdowy. Zgon zgłosili dozorcy (strażnicy) Więzienia Inkwizycyjnego (był to rodzaj tymczasowego aresztu — „inkwizycyjne” znaczy: śledcze, dochodzeniowe, detencyjne). Pierwsza kwerenda w archiwaliach więzienia potwierdziła, że był tam więźniem 12.07.1834÷19.08.1836, tj. 2 lata, 1 miesiąc i 7 dni aż do śmierci. Przebywał na oddziale V dla oczekujących na osądzenie wyrokiem przez sąd. Odnotowano go w co najmniej 3 rodzajach źródeł (poborowi, kontrola ludności, raport dzienny na wejście). Nie znamy jeszcze zarzutu (przyczyny uwięzienia). Z widywanych tam przestępstw były głównie: kradzież, obelgi, pomoc przestępcom (być może: powstańcom listopadowym 29/30.11.1830÷21.10.1831), podpalenie, pobicie. Nie sądzę, by sam był powstańcem, ponieważ udział chłopów nie był tak częsty jak później. Pod koniec jego aresztu dużo więźniów było chorych i umierało na zgniłą gorączkę z petocjami (być może dur brzuszny), wg raportów w III kwartale był jednym z 5 zmarłych więźniów. Jego arkusz więźnia w księdze rodowodowej (tak nazywano tę ewidencję) miał numer 945, ale go nie znalazłem. Przeglądałem arkusze więźniów od arkusza nr 1614 więźnia „przystawionego” (czyli przyjętego, osadzonego) dnia 06.09.1836 do nr 1800 z 22.09.1837 z jednostki nr 701, od nr 1423 z 13.11.1835 do nr 1603 z 21.08.1836 z jednostki nr 700 oraz od nr 375 z 18.06.1835 do nr 614 z 23.06.1838 (sic!) z jednostki nr 699, wcześniejszych niż podane brak, późniejsze są. Nie dostałem jednostki 697, która nie ma datacji i jej nie udostępnią, ale może to tam się znajduje jego arkusz.
  Informacji o uwięzieniu przodka nie ukrywam, nawet jeśli niektórzy mogą czuć się niekomfortowo (czytaj więcej).

  Kalendarium życia

  	zdarzenie	osoby	źródło	różnica
  1	1788 Cieszęcin ślub rodziców	Jan Zapłotny Rozalia Zapłotna z domu Wisela	MR12607	—
  2	1805 / 01.03.1804 Osiek narodziny		MR12606	17 lat od ślubu rodziców (najmłodszy)
  3	1829-11-21 Cieszęcin ślub	Kazimierz Zapłotny Józefa Jankowska	MR12602	30 lat 23 lata (7 lat różnicy)
  4	1830-11-29/30 wybuch powstania listopadowego	—	—	1 rok i 8 dni od ślubu
  5	1831-03-__ (ok.) poczęcie jedynego syna	—	—	1 rok i 4 miesiące od ślubu 4 miesiące od wybuchu powstania
  6	1831-10-21 koniec powstania listopadowego	—	—	—
  7	1831-12-09 Osiek narodziny jedynego syna 1831-12-11 Cieszęcin jego chrzest	Jan Zapłotny do chrztu oddawał ojciec	MR12597	2 lata i 18 dni od ślubu 1 miesiąc i 19 dni od końca powstania
  8	1834-07-12 Piotrków uwięzienie	—	MR15781	4 lata, 7 miesięcy, 21 dni od ślubu 2 lata, 7 miesięcy i 3 dni od narodzin syna 2 lata, 8 miesięcy, 21 dni od końca powstania
  9	1836-08-19 06:00 Piotrków śmierć	—	MR12610 MR15780	6 lat, 8 miesięcy, 29 dni od ślubu 4 lata, 8 miesięcy, 10 dni od narodzin syna 2 lata, 1 miesiąc i 7 dni od uwięzienia
  10	1837-11-26 ponowny ślub wdowy	Tomasz Drapieski Józefa Jankowska	MR12609	1 rok, 3 miesiące i 7 dni po owdowieniu

• {#2} zgniła gorączka — bardzo wysoka, śmiertelna
  • „Większe straty powodowały choroby zakaźne. Obecnie często trudno zidentyfikować dawne jednostki chorobowe, co wynika zwłaszcza z odmienności ówczesnego paradygmatu wiedzy medycznej od współczesnego, a co za tym idzie — z innego rozpoznawania, klasyfikowania, profilaktyki, podejścia do terapii etc. (…) Najbardziej dogodne warunki do rozpowszechniania się w wojsku miał tyfus plamisty, co wynikało z braku higieny, zwłaszcza w czasie działań wojennych. Zarazek dostawał się do organizmu przez ukąszenie lub zgniecenie zarażonej wszy, tego wówczas jednak nie podejrzewano. Nazywano tę chorobę różnie: choroba łożna, zgniła gorączka, węgierska gorączka, powietrze etc. Niektóre terminy były tożsame z innymi chorobami, co wynikało z wcześniej sygnalizowanych różnic. W opinii żołnierzy, przyczyną epidemii tyfusu plamistego miała być zanieczyszczona woda lub zepsute powietrze z rozkładających się zwłok i padliny. (…) Innym groźnym schorzeniem był dur brzuszny, powodujący wysoką śmiertelność, a przy tym przebiegający długo i ciężko, zwłaszcza w momencie wystąpienia powikłań. Dur brzuszny, z racji trudności aprowizacyjnych oraz braku nie zakażonej wody lub piwa, trapił przede wszystkim obrońców twierdz i obozów warownych” — Tadeusz Srogosz, „Choroby i śmierć żołnierzy armii koronnej i litewskiej w XVII wieku”, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej nr 2/2016, ISSN 0023-5881, s. 192, Instytut Archeolgoii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk (Repozytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych)
  • Tyfus nazywano „zgniłą gorączką”, „gorączką szpitalną”, „febrą nerwową”, „łożnicą” (za:) Marek G. Zielinski, „Rejestracja chorób w kościelnych księgach zgonów ziem chełmińskiej i michałowskiej w XVIII i pierwszej połowie XIX w.”, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej nr 1/2009, s. 56
  • mgr Paula Wydziałkowska-Stawiska, „Epidemie w wybranych relacjach z podróży polskich podróżników XVIII wieku”, 31.10.2022, Pharmacopol (ISSN 2719-9304)
  • „następnie dochodziło do maligny, zwanej zgniłą gorączką, co prowadziło bezpośrednio do śmierci” — taż, „Epidemia jako kategoria społeczna i prywatna w wybranych relacjach z podróży polskich podróżników XVIII wieku” (w:) „Acta Uroboroi. W kręgu epidemii”, Mateusz Dąsal (red.), Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, ISBN 9788394947132, s. 127; maligna: „wysoka gorączka z zaburzeniami świadomości i majaczeniem” (Internetowy słownik języka polskiego PWN)
• {#3} petocje — wysypka w chorobie zakaźnej
  • „czerwona wysypka tyfusowa” (za:) Tadeusz Srogosz, Olga Gaidai, „Występowanie i zwalczanie chorób zakaźnych na ziemiach polskich w 1807 roku”, Przegląd Nauk Historycznych, R. XX nr 1 (2021), s. 331
  • Wikipedia dur brzuszny ICD-10 A01: rumieniowa wysypka plamisto-grudkowa zlokalizowana na skórze klatki piersiowej lub nadbrzusza
  • również wybroczyny

Źródła

• {#1} Akt zgonu Kazimierza Zapłotnego █ (MR12610). Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej św. Jakuba w Piotrkowie Trybunalskim 1808-1873 (MR15120), parafia św. Jakuba Apostoła w Piotrkowie Trybunalskim; miejsce w źródle: 116/1836, strona 67; przechowuje: Archiwum Państwowe w Łodzi, miejsce w repozytorium: PL/39/1623/0 SzwA zesp. 74030
  
  116 Piotrków. Działo się w Piotrkowie dnia dwudziestego sierpnia tysiąc ośmset trzydziestego szostego roku o godzinie dziewiątey z rana. Stawili się Łukasz Górnicki lat pięćdziesiąt sześć i Józef Piwarski lat czterdzieści sześć liczący obadwa dozorcy więzienia inkwizycyjnego w piotrkowskiego tu w Piotrkowie zamieszkali i oświadczyli, iż w dniu wczorayszym o godzinie szostey z rana umarł tu w Piotrkowie Kazimierz Zapłotny lat trzydzieści dwa maiący, czy pozostawił po sobie krewnych lub potomstwo stawaiącym niewiadomo. Po przekonaniu się o zeyściu Zapłotnego akt ten stawaiącym przeczytany[,] podpisany przez nas tylko, bo oni pisać nieumieią. X Antoni Bartkiewicz za prob.
  odpis: 04.11.2017, Polskie Towarzystwo Genealogiczne, Skanoteka ► Łódź ► Piotrków Trybunalski, plik 1836-Z ► 1836.jpg
• {#2} Kazimierz Zapłotny w więziennej kontroli ludności █ (MR15780). Kontrola stanu ludności Więzienia Inkwizycyjnego w Piotrkowie (MR15756-0046); miejsce w źródle: lp. 13 (I 1836), lp. 12 (II÷VII 1836), lp. 9 (VIII 1836) nie ma paginacji ani foliacji; przechowuje: Archiwum Państwowe w Łodzi, Więzienie Piotrkowskie, miejsce w repozytorium: PL/39/73/0/-/46
  
  Rok 1836 Miesiąc Styczeń … Sierpień
  Kontrolla Stanu Ludności Więzienie Inkwizycyinego w Piotrkowie
  Oddział V więźni w inkwizycyi zostaiących (…) kosztem skarbu utrzymywanych
  rodowód* 945 Kazimierz Zapłotny • Data weyścia: dawny • Data wyjścia: 19/8 zmarł
  *numer w księdze rodowodowej (arkusza) więźnia, rodzaj ewidencji
  odpis: 20.03.2023 Łódź, Archiwum Państwowe w Łodzi, Maciej Róg
• {#3} Akt małżeństwa Tomasza Drapieskiego i Józefy Januszeskiej (MR12609). Akta urodzeń, małżeństw i zgonów parafii rzymskokatolickiej w Cieszęcinie 1837 (MR11490-084), parafia św. Wojciecha w Cieszęcinie; miejsce w źródle: 33/1837, strona 87; przechowuje: Archiwum Państwowe w Łodzi, miejsce w repozytorium: PL/39/1446/0/-/84 SzwA jedn. 17106511
  
  33 • Wieś Osiek • Działo się we wsi Cieszęcinie dnia czternastego / dwudziestego szostego listopada tysiąc ośmset trzydziestego siodmego roku o godzinie dziesiątey rano. Wiadomo czyniemy, że w przytomności świadków Wojciecha Stodolskiego lat siedemdziesiąt i Walentego Cielucha lat trzydzieści liczącego obydwoch włościan w Osieku zamieszkałych na dniu dzisiejszym zawarte zostało religijne małżeństwo między Tomaszem Drapieskim młodzianem lat dwadzieścia trzy maiącym synem niegdyś Karola i żyiącey Orszuli ze Skrobinów Drapieskich małżonków włościan, urodzonym i zamieszkałym w Osieku, a Józefą Zapłotną wdową od dnia dziewietnastego sierpnia roku zeszłego po zmarłym w Piotrkowie mężu Kazimierzu Zapłotnym, lat dwadzieścia pięć liczącą, córką niegdyś Jakuba i Małgorzaty z Maszczyków Januszewskich małżonków włościan, urodzoną i zamieszkałą w Osieku. Małżeństwo to poprzedziły trzy zapowiedzi w dniach piątym, dwunastym i dziewiętnastym listopada roku bieżącego o godzinie dwunastey w południe w parafii cieszęckiey. Tamowanie małżeństwa niezaszło. Małżonkowie nowi oświadczaią, iż niezawarli między sobą żadney umowy przedślubney. Akt ten stawaiącym strom i świadkom przeczytany, którzy pisać nieumieią, przez nas podpisanym został. X Ludwik Gutkowski Proboszcz Parafi Cieszęckiey
  odpis: 04.11.2017, Polskie Towarzystwo Genealogiczne, Skanoteka ► Łódź ► Cieszęcin
• {#4} Rapport o nadzwyczajnych wypadkach w kwartale III 1835 w Więzieniu Piotrkowskim wydarzaiących się █ (MR17026). 01.10.1835, Piotrków Trybunalski. Raporty kwartalne o nadzwyczajnych wypadkach więzienia w Piotrkowie (MR15756-0021); przechowuje: Archiwum Państwowe w Łodzi, Więzienie Piotrkowskie, miejsce w repozytorium: PL/39/73/0/-/21
  
  Przeszkodą iedyną do trwawania ciągłey spokoyności w więzieniu tuteyszym i pomyślności w kwartale III była ucieczka dokonana przez więźni a mianowicie pod dniem 1. lipca r[oku] b[ieżącego] Stanisław Musiak z więźienia pofranciszkańskiego w czasie wypuszczania na kłódki, zaś pod dniem 9 lipca r.b. Kazimierz Pawełczak i pod dniem 29ᵐ Franciszek Kardas v[el] Kardysiak z roboty zbiedz potrafili zpomiędzy których pierwszy to iest Stanisław Musiak ostatni Franciszek Kardas v. Kardysiak przez szczegółowe śledztwo zchwytani i do więzienia tuteyszego już sprowadzeni zostali, a co zaś tyczy się Kazimierza Pawełczaka, tenże pomimo naysilnieyszych starań i zabiegów dotąd niez został zchwytany. A Oprócz dopiero przytoczonych wypadków w więzieniu spokoyność i przyzwoite sprawowanie się więźni w kwartale III r.b.. Exystowała lubo według opinii lekarza żadna choroba zaraźliwa w przeciągu kwartału III r.b. w więzieniu nie panowała. Jednakże liczba chorych iaka dotąd nie praktykowana znaydowała się, albowiem onegday do 38 dochodziła, a zpomiędzy których ymarło pięciu na dezenteryą krwawą, czy biegunkę, 2ᶜʰ na wodną puchlinę, 2ᶜʰ na suchoty, 1ⁿ na raptowne wybuchnięcie krwi gębą i dwóch na zgniłą gorączkę. Jednakże z końcem kwartału umowie[?] będącego dość znacznie liczba chorych zmnieyszła albowiem w dniu dzisieyszym toiest 1 paźd?[ziernika?] 35 r. znayduie się tylko 20 chorych.
  odpis: 21.03.2023 Łódź, Archiwum Państwowe w Łodzi, Maciej Róg
• {#5} Rapport o nadzwyczajnych wypadkach w kwartale Iʸᵐ 1836 w Więzieniu Inkwizycyjnym w Piotrkowie wydarzaiących się █ (MR17027). 07.04.1836, Piotrków Trybunalski. Raporty kwartalne o nadzwyczajnych wypadkach więzienia w Piotrkowie (MR15756-0021); przechowuje: Archiwum Państwowe w Łodzi, Więzienie Piotrkowskie, miejsce w repozytorium: PL/39/73/0/-/21
  
  Kwartał I 1836 zszedł dość pomyślnie w więzieniu tuteyszem, albowiem nic takiego nie wydarzyło się, co by do wypadków nadzwyczajnych policzyć nakazało. Owszem ciągła spokoyność, dobre i przyzwoite sprawowanie się więźni rzadkim czyniło kwartał I.
  Co do chorych lubo niedaie się spostrzegać aby jaka choroba zaraźliwa miała [dostać?] się do więzienia tuteyszego. Jednak liczba owych bardzo znaczna pokazała się w połowie miesiąca marca albowiem już do 37 osób dochodziła, a z końcem kwartału I pozostało się chorych trzydzieści, z powyżey wyrażoney liczby chorych umarło dziewięciu, toiest ośmiu inkwizytów i jeden odsądzony na więzienie ciężkie.
  odpis: 21.03.2023 Łódź, Archiwum Państwowe w Łodzi, Maciej Róg
• {#6} Rapport o nadzwyczajnych wypadkach w Więzieniu Piotrkowskim w kwartale II 1836 █ (MR17028). 06.07.1836, Piotrków Trybunalski. Raporty kwartalne o nadzwyczajnych wypadkach więzienia w Piotrkowie (MR15756-0021); przechowuje: Archiwum Państwowe w Łodzi, Więzienie Piotrkowskie, miejsce w repozytorium: PL/39/73/0/-/21
  
  Kwartał II 1836 zszedł tak pomyślnie jak i poprzedni zgoła że nic nadzwyczaynego niewydarzyło się. Owszem ciągła spokoyność dobre i przyzwoite sprawowanie się więźni przez cały kwartał trwało.
  Liczba chorych więźni podlegaiących nerwowey i zgniłey gorączce zpetociami i inney chorobie bardzo znacznie w kwartale II pokazała się, albowiem liczba słabych więźni do 40 i 43 ludzi dochodziła. Z tych zaś Adam Nowakowski dnia 4 kwietnia, Teofil Wyszyński [dnia] 5 [kwietnia], Jan Tomalka [dnia] 10 [kwietnia], Walenty Charasimowicz [dnia] 14 [kwietnia], Tomasz Przybylak [dnia ] 18 [kwietnia], Mateusz Szlęskowski dnia 18 maia, Jakub Łysczak [dnia] 31 [maia], Joachim Pietrusiak [dnia] 1 czerwca, Woyciech Janicki [dnia] 3 czerwca r[oku] b[ieżącego] żyć przestali, u końcu zaś umowie[?] będącego kwartału choroby jednak  nerwowa i zgniła gorączka z petociami grasować przestały i więźni mniey niebezpiecznym chorobom podlegaiących dawało się 32.
  odpis: 21.03.2023 Łódź, Archiwum Państwowe w Łodzi, Maciej Róg
• {#7} Rapport o nadzwyczajnych wypadkach w Więzieniu Inkwizycyjnem w Piotrkowie w kwartale II (sic! III) 1836 wydarzaiących się █ (MR17029). 10.10.1836, Piotrków Trybunalski. Raporty kwartalne o nadzwyczajnych wypadkach więzienia w Piotrkowie (MR15756-0021); przechowuje: Archiwum Państwowe w Łodzi, Więzienie Piotrkowskie, miejsce w repozytorium: PL/39/73/0/-/21
  
  Kwartał III roku bieżącego co do pomyślności w Więzieniu z kwartałami poprzednimi porównać się nie może z powodu, iż wydany na sąd do inkwizycyi Mateusz Skorobski w dniu 15 września rb. i przez oddalenie się strażnika więziennego po innych więźni podobnież do inkwizycyi potrzebnych, wtem razie rzeczony Skorobski z Sądu zbiec potrafił, który do tego pomimo śledztwa dotąd zchwytany nie jest.
  Lubo na początku kwartału liczba chorych dochodziła do głów 31, iednakże z … znayduie się chorych w lazarecie tylko 18.
  Zpomiędzy chorych więźni zmarło[?] z męszczyzn pięciu i jedna kobieta, wszyscy zpod inkwizycyi
  odpis: 21.03.2023 Łódź, Archiwum Państwowe w Łodzi, Maciej Róg

Album multimedialny

Akt zgonu Kazimierza Zapłotnego

Lista zdarzeń (1)

Rekordy linkujące

• wyszukiwarki internetowe — nie