Od marca 1941 r. do marca 1942 r. mieszkańcy ziem polskich okupowanych przez nazistowską III Rzeszę musieli wypełnić ankietę (kwestionariusz), na podstawie czego przydzielano ich do jednej z 4 kategorii (Wikipedia):

• 1/I Volksdeutscher (pol. etniczny Niemiec) — osoby narodowości niemieckiej, aktywne politycznie, działające na rzecz III Rzeszy w okresie międzywojennym (tzw. Reichslista); otrzymywały obywatelstwo, Ausweis niebieski
• 2/II Deutschstämmige (pol. urodzony w Niemczech) — osoby przyznające się do narodowości niemieckiej, posługujące się na co dzień językiem niemieckim, kultywujące kulturę niemiecką, zachowujące się biernie w okresie międzywojennym; otrzymywały obywatelstwo, Ausweis niebieski
• 3/III Eingedeutschte (pol. ludzie zniemczeni) — osoby autochtoniczne, uważane przez Niemców za częściowo spolonizowane (Górnoślązacy, Kaszubi, Mazurzy) oraz Polacy niemieckiego pochodzenia (osoby pozostające w związkach małżeńskich z Niemcami); otrzymywały obywatelstwo na 10 lat, Ausweis zielony
• 4/IV Rückgedeutschte (pol. nawróceni na niemieckość) — osoby pochodzenia niemieckiego, które się spolonizowały i czynnie współpracowały w okresie międzywojennym z władzami polskimi, bądź działały w polskich organizacjach społeczno-politycznych (popularnie zwane przez Niemców renegatami) oraz także Polacy, którzy po pomiarach czaszki i innych badaniach uznani zostali za wartościowych rasowo; mogły otrzymać obywatelstwo na zasadzie wyjątku, Ausweis czerwony

Odmowa wypełnienia mogła zakończyć się wysłaniem całej rodziny do obozu koncentracyjnego lub przesiedleńczego.
Zobacz też:

• Wikipedia: Volkslista, Volksdeutsche, rehabilitacja
• obwieszczenie (Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa DŻS VIII.2/240)
• przepisy:
  • ustawa z dnia 6 maja 1945 r. o wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego wrogich elementów (Dz. U. Nr 17, poz. 96, z późn. zm.)
  • rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 maja 1945 r. w sprawie rehabilitacji osób wpisanych do drugiej, trzeciej i czwartej grupy niemieckiej listy narodowej lub zaliczonych do jednej z grup uprzywilejowanych przez okupanta (Dz. U. Nr 21, poz. 130, z późn. zm.)
• zaświadczenie stałe (Zajezdnia Wrocław PL OPiP IV-1-1-214)
• miłośnicy historii Zabrza (Ryszard Kipias, Dariusz Guza, Andrzej Dutkiewicz) o deklaracji wierności
• artykuły p. Sylwii Bykowskiej, ponadto tejże: „Karać czy rehabilitować? Powojenne ustawodawstwo polskie wobec osób wpisanych na Niemiecką Listę Narodowościową” (DOI), Czasopismo Prawno-Historyczne tom LXIV (2012), zeszyt 1, s. 149 i nn.